Ned Johnson is the president and founder of PrepMatters. A professional tutor-geek since 1993, Mr. Johnson has devoted in excess of 35,000 hours in one-on-one test prep for nearly the entire alphabet of tests.
Trong thế giới ngày càng cạnh tranh như hiện nay, hầu như bất kỳ cha mẹ nào cũng muốn tạo điều kiện tốt nhất cho con mình để có một tương lai vững chắc. Và một tấm bằng đại học danh giá là sự lựa chọn của nhiều người, dẫn đến ngày càng nhiều trẻ em bị trầm cảm & lo lắng trong học hành & thi cử.
Là cha mẹ, chúng ta không thể bắt trẻ đi theo con đường chúng ta vạch sẵn, mà phải dạy chúng cách tự cầm lái và đi con đường của riêng mình. Thế nên chúng ta phải học cách trao dần quyền điều khiển cuộc đời của trẻ cho chúng, để chúng có thể tự tin dấn bước tới tương lai.
N.U.T.S, 4 nguyên nhân gây trầm cảm
- Novelty (mới mẻ): những điều bạn chưa từng gặp.Trường, lớp, thầy cô mới, môi trường mới.
- Unpredictability (không lường trước): những sự kiện bạn không chắc chắn.Chờ nhận kết quả xét nghiệm máu.
- Threat to the Ego (đe doạ đến cái tôi): cảm giác bị đe doạ hoặc hoài nghi về khả năng.Sếp đánh giá KPI.
- Sense of Control (cảm giác kiểm soát): bạn cảm thấy ít hoặc hoàn toàn không có quyền kiểm soát tình huống.Kẹt xe, vì ngoài tầm kiểm soát của bạn. Con cái không nghe lời khuyên của mình (và bạn dành quyền kiểm soát bằng cách ra lệnh, đồng nghĩa với việc tước quyền kiểm soát của trẻ).
Autonomy (tự chủ hành vi)
Cảm giác có thể tự chủ hành vi của mình là yếu tố quan trọng nhất đối với sự trưởng thành của trẻ.
- Trẻ con luôn muốn tự mình làm mọi thứ
- Nên dạy trẻ cách tự quyết định những việc liên quan đến mình: mặc quần áo gì, ăn gì thì tốt cho sức khoẻ, học ngoại khoá môn nào, chọn trường nào để thi… bằng cách góp ý ưu khuyết điểm của các lựa chọn của trẻ, đồng thời giúp trẻ lên kế hoạch B nếu mọi thứ không theo đúng mong đợi.
- Cùng trẻ thảo luận quyết định những việc liên quan đến gia đình: nghỉ hè ở đâu? tối mai ăn gì?…
Bốn hệ thống não bộ
- Executive Control System: bộ chỉ huy, nằm ở bán cầu não trước (PFC, prefrontal cortex), đảm nhận việc lên kế hoạch, tổ chức, kiểm soát và đánh giá.
- Stress Response System: hệ thống phản xạ, giúp bạn phản ứng trước các tình huống nguy hiểm, bao gồm hạch hạnh nhân (amygdala), vùng dưới đồi (hypothalamus), hồi hải mã (hippocampus) và các tuyến yên (pituitary gland) & tuyến thượng thận (adrenal gland)
- Motivation System: hệ thống phần thưởng, sinh ra dẫn truyền thần kinh dopamine. Gây hưng phấn mỗi khi bạn đạt được một kết quả gì đó: chiến thắng trong một trận đấu, kiếm tiền, được xếp đánh giá cao.
- Resting State System: hệ thống mặc định của não, khi chúng ta không tập trung chú ý, mơ mộng. Hệ thống này giúp chúng ta sắp xếp lại các kết nối của não, giúp ích cho hoạt động sáng tạo, đánh giá bản thân,…
“Công thức” giúp tạo động lực cho trẻ
- Kiểu tư duy (mindset): tư duy cố định (fixed mindset) khiến trẻ nghĩ khả năng của mình chỉ có hạn, và chúng không thể thay đổi được; ngược lại, trẻ có tư duy phát triển (growth mindset) tin rằng chỉ cần cố gắng, chúng có thể làm được mọi thứ.
Bạn có thể tìm đọc thêm về chủ đề này trong quyển Mindset – Tâm Lý Học Thành Công của Carol Dweck. - Thuyết Tự Chủ ( Self-Determination Theory) của Edward Deci & Richard Ryan cho rằng con người có 3 nhu cầu tâm lý cơ bản:
- Tự Chủ (autonomy): đây là yếu tố quan trọng nhất trong việc phát triển động lực nội tại.
- Năng Lực (competence): có khả năng phát triển tốt một kỹ năng nào đó, không chỉ giới hạn ở các môn học ở trường: toán, lý, hoá,…
- Quan Hệ (relatedness): cảm giác gắn kết với người khác, được quan tâm: cha mẹ, thầy cô, bạn bè,…
- Mức dopamine tối ưu: dẫn truyền thần kinh giúp trẻ có hứng thú với một phần thưởng nào đó.Ăn kem sau khi làm xong bài tập.
The Molecule of More của Daniel Z. Lieberman & Michael E. Long. - Flow của Mihaly Csikszentmihalyi: khi trẻ tập trung vào một thứ gì đó yêu thích & đủ thách thức, chúng sẽ rơi vào một trạng thái gọi là “flow“.Lắp ghép một mô hình Lego mới. Đánh một bản nhạc khó. Đọc một quyển sách hay.
Khác
- Giấc ngủ là quan trọng nhất đối với trẻ.
Sao Chúng Ta Lại Ngủ của Matthew Walker. - Và nhiều lời khuyên thực tế khác về ảnh hưởng của công nghệ, điện thoại; giải pháp cho trẻ tăng động giảm tập trung (ADHD) và tự kỷ (ASD); chuẩn bị cho các kỳ thi quan trọng; lựa chọn đại học (hoặc không)